Toename gebruik 'koop nu betaal later' door minderjarigen
Toezicht AFM nodig na alarmbellen over zorgelijk gebruik buy now pay later (koop nu en betaal later) door minderjarigen
Achteraf betalen, het lijkt zo’n vriendelijke manier van betalen. Meteen uw aanschaf in huis en pas later betalen of zelfs helemaal niet betalen als artikelen teruggaan.
Maar schijn bedriegt. Buy now pay later (BNPL) zorgt in toenemende mate voor geldproblemen, ziet de AFM (Autoriteit Financiële Markten, de financiële waakhond van Nederland).
Vooral bij jongeren en zelfs bij kinderen.
Zo zijn vorig jaar (2023) bijna 600.000 iDEAL transacties verricht door minderjarige personen, allen te linken aan aanbieders van Buy Now Pay Later. Onder BNPL vallen onder andere Klarna, Riverty, Tinka, In3 en Billink.
BNPL is in feite een krediet. Er is namelijk sprake van een geleend gedrag, dat terugbetaald moet worden met rente (of een andere vorm van vergoeding).
Kinderen vormen niet alleen een kwetsbare doelgroep, het is zelfs wettelijk niet toegestaan om aan minderjarigen een krediet te verstrekken.
Daarom roept de AFM nu zowel de wetgevers als BNPL - bedrijven op tot een aanpak, die effectief een einde maakt aan buy now pay later gebruik door minderjarigen.
13- tot 17-jarigen omzeilen te makkelijk leeftijdscontroles
Bovengenoemde betalingen via BNPL- afbetaalapps door minderjarigen tonen een gemiddeld aankoopbedrag van 50 euro. In de meeste gevallen zijn deze bedragen te koppelen aan kinderen van 13 tot 17 jaar.
BNPL-aanbieders geven sinds eind 2023 in een gedragscode aan dat ze wettelijk gezien niet aan consumenten onder de 18 jaar mogen verkopen. Toch gebeurt het dus regelmatig.
Hoe is dat mogelijk?
Dat heeft te maken met de zeer soepele regelgeving rondom BNPL - diensten.
Er gelden nauwelijks regels voor BNPL, omdat de afbetaalapps officieel geen rente in rekening brengen en korte betalingstermijnen hanteren. Ook zijn deze aanbieders niet verplicht om de waarschuwingsslogan ‘Geld lenen kost geld’ te noemen.
Maken gebruikers toch schulden doordat ze de betalingstermijn overschrijden, worden deze bovendien niet bij het BKR geregistreerd.
Er is wel een lichte vorm van controle.
Willen consumenten een bestelling plaatsen via een BNPL-betaaldienst, dan moet er altijd een geboortedatum worden ingevuld. Maar een leeftijdsverificatie via een geldige creditcard, of een door de overheid uitgegeven paspoort/ ID-kaart is niet nodig.
Zo kunnen minderjarigen gewoon een ‘ouder makende’ geboortedatum invullen en omzeilen ze probleemloos de eenvoudige leeftijdscontrole, om hun pakje te laten bezorgen.
Gebruikers jonger dan 35 jaar missen vaker betalingstermijnen
‘Nu shoppen, later betalen’ oefent een magische aantrekkingskracht uit op jongeren.
Niet alleen groeit elk jaar het aantal aanbieders van BNPL-aanbieders, maar ook het aantal transacties.
Gebruikers tussen de 18 en 24 jaar vormen de snelst groeiende doelgroep. Kijken we naar de groep die het vaakst te maken krijgt met aanmaningskosten (minimaal 40 euro), dan komen we uit bij gebruikers onder de 35 jaar.
Ook kosten voor te laat betalen en voor incassobureaus komen het meest voor bij jonge consumenten. Zulke kosten worden geen rente of boete genoemd, maar ‘herinneringskosten’, ‘administratieve kosten’ of ‘late payment fee’.
De startkosten voor deze verkapte rente? 15 euro per te laat betaalde bestelling. Bij een bestelling van 100 euro is dat dus 15% ‘rente’, bij een lager aankoopbedrag zelfs meer.
Ter vergelijking: de wettelijk toegestane maximale rente op kredieten is 15%. BNPL – diensten overschrijden die grens dus, zonder AFM toezicht.
Zo worden financieel kwetsbare jongeren extra blootgesteld aan onverantwoord koopgedrag.
Een sms’je als effectieve betalingsherinnering
De AFM moedigt aanbieders van afbetaalapps aan om ervoor te zorgen dat hun klanten op tijd betalen. Het doel is bewustwording van de financiële risico’s en het vermijden van extra kosten.
Riverty experimenteert al met sms-jes met een betaalherinnering. Een effectieve methode, want deze eenvoudige berichtjes zorgen voor 20% minder te late betalingen.
Dat blijkt uit gezamenlijk onderzoek van de AFM en Riverty.BNPL vanaf 2026 onder AFM toezicht
De AFM pleit voor een directe invoering van leeftijds- en identiteitsverificatie, om verdere uitbreiding van ongeoorloofde BNPL- kredieten aan minderjarigen te voorkomen.
Bovendien is er sinds eind 2023 een herziene Europese Richtlijn Consumentenkrediet. Deze nieuwe richtlijn wil consumenten beter beschermen tegen overkreditering. Ook de eerder genoemde gedragscode valt onder de herziene richtlijn.
Waarom deze strengere regelgeving?
Dat komt door nieuwe digitale trends als BNPL, reclame over kredieten en tekortschietende informatie over waar je je als consument eigenlijk toe verplicht.
Wat er verder nog op de EU- agenda staat voor een betere consumentenbescherming? Toetsen op kredietwaardigheid. Ofwel, of je (als jongere) eigenlijk wel genoeg geld hebt om je aankopen te kunnen betalen.
De laatste stap volgt in 2026. Dan komt de hele BNPL - sector onder toezicht te staan van de AFM. De financiële toezichthouder kijkt erop toe dat zowel consumenten, de overheid als het bedrijfsleven vertrouwen houden in de financiële markten.
En dat diezelfde financiële markten zich op een eerlijke en duidelijke manier gedragen en verantwoorde diensten aanbieden aan hun klanten.
Gerelateerde informatie:
Omstreden achteraf betalen optie mogelijk bij meer dan 600 winkels
